Inbreuk op auteursrecht bij het gebruik AI?

Een groep kunstenaars in de Verenigde Staten is een rechtszaak begonnen tegen drie bedrijven, Stability AI, DeviantArt en Midjourney. Al deze bedrijven bieden gebruikers online de mogelijkheid om zelf afbeeldingen te creëren die gegenereerd worden door kunstmatige intelligentie (artificial intelligence, oftewel AI).

Bij kunstmatige intelligentie wordt gebruik gemaakt van 'machine learning'. Hierbij zijn computers in staat zijn om van bestaande data te leren en vervolgens die kennis toe te passen op nieuwe situaties. Dit gebeurt zonder dat de computer expliciet wordt geprogrammeerd om specifieke taken uit te voeren. In dit geval wordt er gebruik gemaakt van Stable Diffusion, een vorm van kunstmatige intelligentie die is gebaseerd op miljarden afbeeldingen die zich bevinden in de zogenaamde LAION-5B dataset, waarin zich gegevens bevinden van op het web geplaatste afbeeldingen. De dataset kan worden gebruikt om een kunstmatige intelligentie te trainen.

De eisers in de rechtszaak beweren dat er miljarden auteursrechtelijk beschermde afbeeldingen zijn gebruikt bij de creatie van Stable Diffusion. Het gebruik van deze afbeeldingen zou leiden tot inbreuk op het auteursrecht van de makers van de afbeeldingen.

De betrokken kunstenaars hebben kort gezegd twee eisen. Allereerst wordt er schadevergoeding geëist. Dit is uiteraard een gebruikelijke eis wanneer er inbreuk wordt gemaakt op iemands auteursrecht.

De twee eis gaat een stuk verder. De eisers willen namelijk dat er een systeem wordt opgezet dat er voor zorgt dat makers van auteursrechtelijk beschermde werken worden betaald wanneer hun werk wordt gebruikt voor het trainen van kunstmatige intelligentie. De redenering is dat bij streamingdiensten voor muziek er een manier is gevonden om de makers te vergoeden. Een soortgelijk systeem zou ervoor moeten zorgen dat de makers van afbeeldingen eveneens worden vergoed.

Een stijl is niet auteursrechtelijk te beschermen
Welke aspecten zijn van belang als deze zaak in Nederland zou worden gevoerd? Er is in Nederland sprake van auteursrechtinbreuk wanneer iemand een werk openbaar maakt of verveelvoudigt, zonder dat daarvoor toestemming is van de auteur. Van openbaarmaking zal in deze kwestie geen sprake zijn. De LAION-dataset maakt immers gebruik van informatie over afbeeldingen die gepubliceerd zijn op het web.

De tweede vraag is misschien relevanter: in hoeverre worden beschermde afbeeldingen verveelvoudigd wanneer zij worden gebruikt bij machine learning?

Een ander aspect dat speelt, is dat de stijl waarin een afbeelding is gemaakt, niet auteursrechtelijk beschermd is. Je mag -kort gezegd- een nieuw schilderij maken in de stijl van Karel Appel, zonder dat je daarbij inbreuk maakt op diens auteursrecht.

Volgens ons zou deze zaak naar Nederlands recht dus zeker geen gelopen race zijn. Zou je hier het gevraagde vergoedingssysteem willen introduceren, dan lijkt ons de kans klein dat dit via de rechter zal lukken. De gang naar de wetgever ligt eerder voor de hand.

Meer weten over auteursrecht of plagiaat? Neem contact op met RWV.

Bron: